Nieuws

29 augustus 2022

De Spelen van München 1972: eerst Mark Spitz 7x goud, daarna terrorisme

Vriendschap tussen Peter Prijdekker (wel OS) en Astrid Verver (géén OS).

Vijftig jaar geleden liep zwemmer Peter Prijdekker trots het Olympisch stadion in München binnen voor de openingsceremonie van de Spelen van de XXe Olympiade. Op Facebook beleefde Prijdekker (destijds 24 jaar en deelnemer voor Nederland) het allemaal weer opnieuw. “Ik weet nog dat mijn coach tegen me zei: Peter bewaar deze momenten voor de rest van je leven."

Prijdekker schrijft anno 2022: “We zijn nu 50 jaar verder en ik herinner me die momenten nog heel goed. Zelf eindigde ik als 18e op de 200 meter vrije slag in 1.58.78 en werd ik uitgeschakeld in de heats. Ook zwom ik in de estafettes 4 x 100 en 4 x 200 meter vrije slag als startzwemmer. Deze Olympische Spelen zullen echter op het sportieve vlak altijd in de herinnering blijven door de geweldige prestaties van Mark Spitz die zeven gouden medailles won met zeven wereldrecords.”

Bij de vrouwen imponeerde Shane Gould. Deze 15-jarige Australische was al legendarisch omdat zij de wereldrecords op alle vrije slag afstanden op haar naam had staan. Zij won in München drie individuele gouden medailles, waarvan drie in een wereldrecord, op de respectieve 200 vrij, 400 vrij en 200 wissel; zij eindigde als tweede op de 800 vrij en als derde op de 100 vrij. Die prestatie reeks is nooit verbeterd of geëvenaard, schreef zwemhistoricus Craig Lord in Swimming World.  

Terroristische aanslag

Wat na zeven dagen zwemmen gebeurde, veranderde echter alles.

Op 5 september braken acht Palestijnse terroristen, die de militante groep 'Zwarte September' vertegenwoordigden, in het Olympisch dorp binnen, waarbij zij twee leden van het Israëlische team vermoordden. Op het militaire vliegveld Fürstenfeldbruck werden vervolgens alle negen Israëlische gijzelaars gedood, evenals vijf terroristen en één politieagent.

De Olympische Spelen werden als gevolg daarvan 34 uur opgeschort. Ook werd een herdenkingsviering gehouden in het hoofdstadion om de slachtoffers te herdenken. In de strijd om niet te buigen voor de terroristen gingen de Spelen toch door op aandringen van IOC-president Avery Brundage, die de legendarische woorden sprak: "The Games must go on!"

Peter Prijdekker

Peter Prijdekker groeide op in Zuid-Afrika, maar keerde als gevolg van familieomstandigheden in 1970 terug naar Nederland. Hij sloot zich in Den Haag aan bij ZIAN, waar Charles Razoux Schulz zijn trainer werd. Hij besluit zijn Facebookverhaal uit 2022 met: “De Olympische Spelen inspireerden me om zwemcoach te worden en iets terug te doen voor de sport waar ik van hou. Ik heb zoveel moois beleefd met prestaties, toernooien en vele herinneringen.” Dank zij het Masters zwemmen heeft de Zuid-Afrikaanse Nederlander nog lang van het zwemmen genoten. In de Nederlandse ploeg ontmoette hij Astrid Verver met wie hij nog steeds bevriend is.   

Frisse wind en optimisme in Nederland

Er waaide een frisse wind door de Nederlandse zwemwereld en voor München stond een grote groep jongeren klaar voor een definitieve doorbraak naar de top. Er was ook een nieuwe manier van kwalificeren. Tijdens de in 1969 ingevoerde winterkampioenschappen kon men voldoen aan OS-limieten op de korte baan. Tijdens daaropvolgende, sterk bezette landenwedstrijden in Rome en Hannover (lange baan) konden estafetteploegen zich kwalificeren via ‘richttijden’.

De definitieve kwalificatie kreeg pas zijn beslag bij de NK medio juli in Utrecht (zwembad Den Hommel). De voorlopig aangewezen sporters dienden daar ‘vormbehoud’ te tonen en te voldoen aan een niet-openbare ‘controletijd’’. Voor nieuwe kanshebbers stond de Olympische deur wijd open, zodat o.a. Ton van Klooster (18) via een prima 1500 meter vrije slag zich kwalificeerde. Wijda Mazereeuw (18) verraste op de wisselslag, zodat ook zij een retour Zuid-Duitsland verdiende. Kanshebber Astrid Verver (16) daarentegen miste na EJK en EK toch kwalificatie voor München.
Dat vormbehoud betekende op deze manier toch weer de nodige onzekerheid en extra spanning met als gevolg veel geharrewar. Ook de laatste voorbereiding in het trainingskamp in Wald-Kraiburg was niet optimaal. Bovendien roerden de clubtrainers van enkele toppers zich omdat rechtstreeks contact met hun pupillen uit den boze was.

Onervaren

De ploeg bestond uit veertien dames en zeven heren. De leiding was in handen van de bondscoaches Nico van Dam en Jo Schreurs, terwijl Wil Storm-Landweer (trainster van Enith Brigitha) fungeerde als chef d’equipe/teammanager. Extra-begeleiders waren Cobie Buter (dames) en Wim Möller (heren). Ervaring had dit Team NL nauwelijks. Acht leden zwommen bij de EK in Barcelona in 1970. Ook de coaches misten Olympische ervaring. Zeker omdat zij op de proppen kwamen met nieuwe kwalificatieregels. 

Ondanks de optimistische vooruitzichten was niemand uiteindelijk van medailleniveau. Wel was het aantal finaleplaatsen dankzij de dames heel behoorlijk (10). Enith Brigitha (100 en 200 rug, 100 vrij) en Hansje Bunschoten (200, 400 en 800 vrij) behaalden drie finaleplaatsen en Anke Rijnders (200 en 400 vrij) twee. 
Zeker op de vrije slag estafette werd rekening gehouden met een medaille. De twee reserves, Atie Radersma en Annette Segaar, bleven het hele toernooi aan de kant. Tegen de USA, Oost-Duitsland (DDR), West-Duitsland (FRG) en Hongarije had Nederland niets in te brengen. Ook op de wisselslag estafette zat er niet meer in dan de vijfde plaats.

Bij de mannen dwong Nederland een Olympisch startbewijs af op de 4x200m vrije slag omdat het clubteam van het Haagse Zian (Peter Prijdekker, Bert Bergsma, Roger van Hamburg en Hans Elzerman) bij de NK met 7.59.6 voldeed aan de norm. Elzerman, eigenlijk schoolslagspecialist, zag zijn zijsprong op deze manier beloond. In de series eindigde de Nederlandse afvaardiging als elfde. Het team was net als de vrouwen niet in staat juist bij de OS de vereiste topprestatie te leveren.    

Zaterdag 3 september is op Sportcentrum Papendal een reünie van de totale München-afvaardiging.

 

Deel dit artikel
Swimmere Zwemsport